به گزارش روابط عمومی واحد رسانه حوزه علمیه مروی ، روز دوشنبه مورخ 29 شهریور ماه سال 1400 طی نشستی با عنوان اولین نشست تحلیل و تبیین مسئله تولید، داشت، انباشت و استفاده از سلاح کشتار جمعی مدعوین محترم این نشست به نکاتی اشاره نمودند که به تبیین برخی از نکات آن می پردازیم.

در ابتدای نشست دکتر سیدعلیرضا داودی ، سر دبیر فقه حکومتی تارنمای وسائل، ضمن توضیح مختصر روند غنی سازی اورانیوم تا رسیدن به فرآیند شکافت هسته ای را بیان کردند که در بمب اتمی باید شکافت هسته ای به حدی برسد که غیر قابل کنترل شده و همین باعث می شود که پس از  استفاده و انفجار هسته ای، دیگر کسی قادر به پایان دادن این فرآیند نیست تا خود فرآیند به پایان برسد.

وی افزود : در این انفجار قله قارچ هسته ای می تواند به ارتفاع بزرگترین قله جهان یعنی قله اورست هم برسد و با سرعت 120 کیلومتر در ساعت هر آنچه که در مقابلش باشد را نابود می کند و حرارت ایجاد شده در این انفجار به اندازه حرارت پوسته خارجی خورشید یعنی حدود 6 هزار درجه سانتی گراد می رسد.

در ادامه این نشست ایشان با اشاره به رای مشورتی دیوان بین المللی دادگستری  که صراحتا بیان می‌کند ” امکان پذیر نیست تسهیلات هسته ای را بصورت عام ممنوع دانست” به کشورهایی اشاره نمودند که این سلاح ها را تولید و ذخیره کرده اند و افزودند: امریکا برخلاف نظر مشهور  بارها از سلاح اتمی استفاده کرده است و شاید تنها جایی که کمترین استفاده را انجام داده است در بمباران هسته ای هیروشیما و ناکازاکی بوده است، زیرا که دولت مردان امریکایی بارها با تهدید به حمله های اتمی کشور ها و دولت های مختلف را مجبور به تسلیم در برابر خودشان کرده اند که بعنوان نمونه می توان به استفاده از این تهدید در باره شوروی و روسیه نام برد.

سردبیر سابق خبرگزاری رسا در ادامه به مقاله کنت والتز که در روزنامه نیویورک تایمز در خصوص ساخت سلاح هسته ای توسط ایران اشاره کرد که در آن مطلب آمده است: بزرگترین اشتباه دولت مردان امریکایی این است که مانع از دسترسی ایران به سلاح هسته ای می شوند و بجای این کار باید ایران را تشویق به داشتن سلاح اتمی نیز بنمایند …

ایشان این مطلب را اینگونه تبیین کرد که از دیدگاه برخی از ‌اندیشمندان غربی، اگر ایران دارای سلاح هسته ای شود ، تبدیل به یک بازیگر عادی در عرصه جهانی می شود چرا که ایران در وضعیت فعلی به دلیل ترس از بمب اتم اسرائیل حس ناامنی دارد و با دست یابی به سلاح اتمی و تامین امنیت خود، بجای تلاش برای رقابت های نظامی، به قدرت بخشی اقتصاد خود و همکاری های گسترده بین المللی روی خواهد آورد و این به نفع امریکا است.

وی علت این اشتباه تحلیلی اندیشمندان غربی را عدم‌آشنایی ایشان با مبانی رفتاری جمهوری اسلامی و عدم باور آن ها به حرمت اعلام شده توسط رهبر معظم انقلاب(مدظله) عنوان‌کرد.

ایشان در خاتمه بحث به فتوای رهبر معظم انقلاب اسلامی (مدظله) بر حرمت ساخت و استفاده از سلاح اتمی اشاره نمود و تصرح کرد که ادله فقهی این حکم حکومتی باید برای تمام مجتهدین عرضه شود تا اتهام هایی که غربی ها به این حکم رهبری در خصوص سلاح هسته ای می زنند با فتواهای یکپارچه تمام مراجع برطرف شود، این اتهام ها شامل این می شود که عده ای این فتوا را از روی تقیه می دانند و عده ای این مطلب را می گویند که این نظر رهبر فعلی ایران است و دلیلی بر پایبندی رهبر بعدی به این فتوا وجود ندارد و لذا ایران را هنوز متهم به تلاش برای دستیابی به سلاح هسته ای می کنند؛ ضرورت تشکیل چنین نشست هایی برای برطرف شدن این اتهامات نقش مهم و بسزایی خواهد داشت.

در ادامه برنامه دکتر حمید صالحی جانباز 70 درصد شیمیایی سخنان خودشان را اینگونه آغاز کردند: ما در جهانی زندگی می کنیم که برخی کشورها، حاضر هستند همه چیز را قربانی منافع خودشان کنند ، در پروتکل 1925 ژنو آمده است که تولید انباشت و استفاده از سلاح های شیمیایی ممنوع است ؛ و 190 کشور به این پرتکل پیوسته اند (بجز اسرائیل ، مصر ، کره شمالی و 2 کشور جزیی افریقایی) ، حال برای مثال از دولت مردان امریکا که به این پروتکل پیوسته اند می پرسیم که چرا در کشور ویتنام و لائوس صدها هزار تن مواد شیمیایی برسر مردم ریخته اید این پاسخ را می دهند ” ما اصلا از سلاح شیمیایی استفاده نکردیم ، بلکه از دفع آفات نباتی استفاده کردیم تا درختان خشک شوند، حال اگر چند ویتنامی هم در میان درختان بودند کشته شدند” واینگونه مغالطه می کنند که: ” اصلا آن ویتنامی ها چرا 35هزار سرباز امریکایی را کشتن … “

ایشان افزودند : امریکایی ها با این تبصره زدن ها تا بحال هزاران نفر را در نقاط مختلف جهان از بین برده اند و این تازه اول کار امریکایی ها بود زیرا که  آن ها در 6 آگوست سال 1945 میلادی ساعت 8:15 دقیقه، بمبی در هروشیما و بمبی را در ناکازاکی می اندازند و 250 هزار ژاپنی را با 6 هزار درجه می سوزانند. و نکته قباحت آمیزش در اینجاست که ، ژاپنی ها هر ساله در آن تاریخ مراسم یادبودی به یاد قربانیان بمباران اتمی برگزار می کنند و امریکایی ها با تمام پر رویی در این مراسم شرکت می کنند!!

نکته قابل تأمل اینجاست که بعد از جنگ جهانی دوم دنیا به این نتیجه می رسد که دیگر جنگ کافیست، اما با این حال طبق مستندات از سال 1945 میلادی تا 1991  ، 2340 هفته ای گذشت که فقط 3 هفته در دنیا جنگ نبوده است. در گزارش 1991 به رئیس سازمان ملل آمده است که “پنج کشور در دنیا هستند که بقدری سلاح اتمی و شیمیایی دارند که می توانند تمام 7 میلیارد انسانی که در دنیا زندگی می کنند را 20 بار بکشند و بعد آن هم باز هم سلاح شیمیایی و اتمی دارند .”

برای مثال دیگر عراق در دوران صدام بیش از 300 بار علیه ایران از بمباران شیمیایی استفاده کرد اما بخاطر سانسور خبری موجود خیلی از کشور های جهان حتی از این استفاده خبر ندارند، حتی در دیداری که با ژاپنی ها داشتم آنها که خودشان قربانی این سلاح ها بودند هیچ اطلاعی از این بمباران های صدام علیه ایران نداشتند.

در پایان این نکات را بیان کردند ، اول این همه قوانین بین المللی که کشور ها به آن ها می پیوندند تا وقتی انجام می شود که پای منافع مطرح نشود، وقتی منفعت خود را در خطر ببینند همه آن پروتکل های امضا شده را زیر پا می گذارند که مثالش هم زده شد، دوم هیچ کدام از این قوانین بین المللی ضمانتی برای اجرایی شد ندارند، مثل همین بمباران هایی که در یمن و سوریه شده و می شود. سوم قدرت هایی در جهان هستند که زیاده خواهی آن ها مانع از اجرایی این قوانین می باشد. چهارم اینکه ، هیچ اقتصادی دیگر تحمل جنگ نظامی را ندارد، زیرا که وقتی با یک پهباد ساده می توان یک ناو جنگی را مختل کرد ، عملا این سلاح های شیمیایی و هسته ای بخاطر هزینه های بسیار زیاد در تولید و نگهداری ، دیگر قابل پذیرش نیستند.

حجت الاسلام جهانگیری عضو تحریریه نشریه صلح پژوهی اسلام ، سخنران سوم این نشست بودند و سخنان خود را اینگونه آغاز کردند: آیا داشتن سلاح هسته ای چه حکمی دارد؟ مباح است ، حرام است یا مکروه ؛ دوم اینکه انباشت آن چه حکمی دارد و در نهایت استفاده از سلاح اتمی چه حکمی خواهد داشت.

حال اقوال را بررسی می کنیم ، ابتدا نظر مقام معظم رهبری (مدظله)که همه را حرام می داند و کاملا واضح است.

سایر اقوال مفروض در این بحث این است (ممکن است قولی قائل هم نداشته باشد) ،

اول: قول به جواز مطلق در هر سه حالت تولید ، انباشت و استفاده ؛

دوم: اطلاق در عدم جواز در هر سه حالت تولید ، انباشت و استفاده ؛

سوم: تولید و انباشت مجاز است اما در استفاده به طور مطلق مجاز نیستیم.

اولین دلیل موافقان سلاح هسته ای استناد به آیه 60 سوره انفال ” وَأَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ ” است، آنان معتقدند در این آیه “اعدوا” اطلاق دارد و “قوه” هم بصورت نکره آمده است و این دو اطلاق نشان می دهد که ما هرگونه آمادگی را می توانیم داشته باشیم.

برای رد کردن این دلیل می توانیم از شأن نزول آیه استفاده کنیم که در آن آمده است ، آیه فوق الذکر بعد از جنگ بدر و امداد غیبی خداوند نازل شده است و به مسلمانان گوشزد می کند که همیشه منتظر امداد های غیبی نباشد ، و خودتان را آماده کنید، این طلب گویای این مسئله است که در این آیه خداوند به دنبال بیان جواز در تهیه هر گونه سلاحی نیست بلکه به دنبال نهی از کم کاری است.

نکته دوم اینکه در ادامه آیات این سوره بیان می کند که کافران به این تصور هستند که با جمع کردن سلاح به دنبال تضعیف شما هستند و بیان می کند که هرچه سلاح جمع کنند نمی توانید خدا را ضعیف کنند، پس ما چرا در تهیه سلاح بین خودمان باید رقابت کنیم و هر سلاحی را به هر قیمتی تهیه کنیم.

نکته سوم ، “قوه” نکره است ولی موصوف است ، قوه ای که ارهاب ایجاد کند، پس نباید دنبال هر سلاحی باشیم ، فرق است بین ارهاب و اخاف ، قرآن بیان می کند، به سراغ سلاحی برویدکه ارهاب آور باشد یعنی میل به تولید در آن ایجاد نشود؛ نه اینکه با آن مردم را بترسانید، ما اگر سلاح هسته ای درست کنیم دشمن بیشتر تولید می کند پس ارهاب و عدم رغبت به تولید محقق نشده و این نقض غرض است.

نکته چهارم ، اگر این را پذیرفتیم که این آیه اجازه تولید سلاح کشتار جمعی را می دهد، با توجه به آیات دیگر قرآن ، شارع هیچ وقت اجازه نمی دهد که ما با سلاح کشتار جمعی حرث و نسل را نابود کنیم (آیه 205 سوره بقره). سلاح کشتار جمعی نسل ها را نابود می کند، نه فقط یک عده خاص.

نکته پنجم، “قوه” را به سلاح معنی کردند و گفتند که در گذشته شمشیر بوده و الآن شامل سلاح هسته ای می شود، اما با کمی دقت معنا شناسی می فهمیم که اصلا سلاح هسته ای اساسا و جنس و ماهیتش با سلاح های عادی متفاوت است برای مثال در رسانه ، ما رسانه های جدید را نمی توانیم در کنار رسانه هایی مثل کتاب بگذاریم این دو اصلا با هم قابل جمع نیستند.

نکته ششم، ضمیر موجود در “تُرْهِبُونَ” به دشمن بر می گردد، پس باید سلاحی داشته باشیم که دشمن را ارهاب کند اما سلاح هسته ای نه فقط دشمن بلکه همه را می ترساند ، در تعابری رهبری این جمله را درخصوص سلاح هسته ای داریم که : ” استمرار كابوس هسته‌ای در جهان ”  یا این جمله که ” این سلاح تهدید علیه بشریت است” این ها برگرفته از مبانی فقهی می باشند.

بخاطر کوتاهی زمان فقط به یکی از ادله مخالفین سلاح هسته ای اشاره نمودند و آن: آیه “وَلَا تَزِرُ وَازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرَى” است که به صراحت استفاده از این گونه سلاح ها را نفی می کند زیرا موجب خسرات در نسل می شود،  در این باره به خاطره ای از امام خمینی (ره) نیز اشاره کردند که : از امام خمینی (ره) برای مقابله به مثل و یک مورد هم در مقام دفاع درخواست کردند که اجازه دهند تا از سلاح کشتار جمعی استفاده کنند و ایشان هر دو مورد را اجازه ندادند.

در جمع بندی ایشان اضافه کردند که : عامل اصلی ممانعت فقه شیعه در باره تولید انباشت و استفاده از سلاح هسته ای، عامل درونی است نه بیرونی ، یعنی شیعه بخاط دشمن این کار را حرام نمی داند، بلکه این فتوا بخاطر درون مایه معرفتی دینی شیعه است و نکته دوم هم این است که باید بکوشیم تا  فقه شیعه و فقه اهل بیت (ع) را برجسته کنیم که چقدر فاخر و دقیق و با ظرافت به تبیین چنین موضوعاتی می پردازد.

حجت السلام ایزدهی مدیر گروه سیاسی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، سخنران دیگر این برنامه بود که در ابتدا به ارائه تعریفی از سلاح کشتار جمعی پرداخته و بیان کرد که سلاح کشتار جمعی به سلاحی گفته می شود که سه ویژگی دارد: اولا از حیث کشتار جمعیت محدوده نامتعارفی دارد و شامل عده ی خاصی نمی شود ؛ ثانیا از حیث شمولی ، شامل عده مخصوص خودش نمی شود و غیر از انسان، حیوانات و محیط زیست را هم نابود می کند؛ ثالثا کشتار و تبعات این سلاح ها محدود به زمان خاصی نیست و زمان ها ونسل های بعد را هم شامل می شود.

وی در ادامه افزود: در این مبحث ابتدا لازم است این مسئله را از حیث موضوع شناسی مورد بررسی قرار دهیم ، وقتی این موضوع به طور کامل تبیین شود ، عقل بیّن و بدیهی حکم استفاده از این سلاح را قطعاحرام ، ممنوع و قبیح می داند، زیرا این سلاح هم مردم را می کشد هم نسل را نابود می کند و هم زیست محیط را از بین می برد . این یعنی نمی شود انسانی باشد و بعد از دیدن آثار مخرب این سلاح (در آن 2 باری که استفاده شده) حکم به جایز بودن استفاده از سلاح اتمی را بدهد. کما اینکه آنانی که از این سلاح استفاده کرده اند هنوز نتوانسته اند بعد از  گذشت این همه سال از ذیل حقوق و ظلمی که در استفاده از این سلاح مرتکب شده اند ، شانه خالی کنند.

در ادامه گفت و گو ایشان با اشاره به آیه 149 سوره بقره ” فَمَنِ اعْتَدَىٰ عَلَيْكُمْ فَاعْتَدُوا عَلَيْهِ بِمِثْلِ مَا اعْتَدَىٰ عَلَيْكُمْ ” این سوال را مطرح کردند: که آیا این مقابله به مثل شامل استفاده از سلاح کشتار جمعی هم می شود؟ در پاسخ بیان کردند : قطعا در این آیه اطلاق وجود ندارد و این مقابله به مثل عمومیت ندارد. از طرف دیگر سلاح کشتار جمعی بازدارندگی هم ندارد و حفظ نظام هم معطوف به داشتن سلاح کشتار جمعی نیست زیرا که اگر باعث حفظ نظام می شد، کشور شوروی به این سرنوشت دچار نمی شد، یا اسرائیل دیگر برای بازدارندگی و حفظ خودش دچار این مشکلات و جنگ ها و شکست های پیاپی دچار نمی شد. به بیان دقیق تر بازدارندگی معطوف به قدرت است ، آن قدرتی که مانع از تعرض دشمن شود.

در این قسمت لازم به اشاره این نکته است که کشور ایران قدرت را به هر قیمتی قبول ندارد و راهبرد ایران در حوزه امنیتی این است که اگر زمانی دشمنی به ایران حمله کرد ، همان دشمن را نابود کنیم، یعنی ما دنبال سلاحی هستیم که این ویژگی ها را داشته باشد: 1. کم هزینه باشد ، 2. نقطه زن باشد، 3. متعارف است، 4. فقط دشمن را در یک منطقه جغرافیایی مخصوص از بین می برد ،  5. به محیط زیست ضرر وارد نمی کند.

ایشان به این نکته نیز توجه دادند که : هیچ کشوری به واسطه سلاح اتمی فتح نشده و هیچ نظامی به واسطه سلاح هسته ای از بین نرفته است، تنها چیزی که در تاریخ داریم این است که این سلاح در یک مقطع محدودی در دو شهر استفاده شده و تعداد زیادی را از بین برده است، در واقع کارگزاران آن کشور بودند که بخاطر تصمیمی که گرفتند تسلیم شدند اما امروزه دیگر این سلاح امکان استفاده را ندارد و آنهایی هم که این سلاح را دارند هم نمی توانند در جایی از آن استفاده کنند.

در باب احکام ثانویه هم ذکر این نکته لازم است که ، داشتن سلاح هسته ای برای حفظ نظام لازم نیست ، از طرفی مقدمه واجب هم نیست، چون مقدمه وقتی واجب باید مقدمه منحصره باشد، به بیان دیگر حفظ نظام از راه های غیر حرام ممکن است و لازم به ارتکاب حرمت در بکار گیری سلاح کشتار جمعی نیستیم.

و اما در بررسی فتوای حرمت استفاده از سلاح اتمی که از سور رهبر معظم انقلاب اسلامی(مدظله) صادر شده است هم باید عرض شود که این مطلب حکم حکومتی نیست بلکه یک فتوا است زیرا که حکم حکومتی یک حکم زمان دار است ، در مقام نزاع بوده ، برای حل بحران و برای یک مسئله جزئی است، اما این بیان رهبری ، حکم شرعی بوده و معطوف به زمان نیست و بصورت مطلق است.

در پایان هم به این شبهه اشاره کردند که در حال حاضر با کمتر نمودن غمی سازی سلاح اتمی آثار کشتار آن را محدود کرده اند و شاید برخی توهم استفاده از این سلاح هسته ای را جایز بدانند ، این جواز صحیح نمی باشد زیرا که تنها تعداد کشتار محدود می شود اما از حیث زمانی و نقصان در نسل هیچ گونه محدودیتی ندارد و باز هم در نسل حاضر و نسل بعدی موجب تبعاتی خواهد شد؛ لذا استفاده از این نوع سلاح هم حرام و ممنوع است.