مصوبه 735 – آيين‌نامه مديريت مدارس علميه
مقدمه
با توجه به وظايف و اختيارات شوراي عالي حوزه‌هاي علميه در زمينه تعيين سياست‌ها و ضوابط كلي اداره واحدهاي آموزشي حوزوي، اين آيين‌نامه به منظور تعيين نحوه كلي اداره مدارس علميه در سراسر كشور، تدوين شده‌است. در اين آيين‌نامه، به «شوراي عالي حوزه‌هاي علميه»، «شوراي گسترش حوزه‌هاي علميه»، «مديريت حوزه‌هاي علميه استاني» و «مدرسه علميه»، به ترتيب «شوراي عالي»، «شوراي گسترش»، «مديريت حوزه» و «مدرسه» اطلاق مي‌شود.
ماده 1. مدرسه، يك واحد آموزشي است كه دروس متداول حوزوي را ارائه مي‌كند.
ماده 2. وظايف مدرسه، عبارت است از:
1. آموزش طلاب علوم ديني، جهت ايفاي نقش مناسب در جامعه
2. تربيت طلاب، جهت ارتقاي سطح معنوي، اخلاقي و زي طلبگي
3. تأمين نيروي انساني كارشناس مورد نياز منطقه
4. توانمندسازي طلاب، جهت گذراندن سطوح بالاتر آموزش حوزوي
5. فراهم‌آوردن تسهيلات و امكانات لازم، جهت تقويت دانش، مهارت و انگيزه اساتيد
6. ترويج پژوهش در ميان طلاب و ايجاد زمينه مناسب و فراهم‌آوردن مقدمات مورد نياز، جهت انجام‌دادن پژوهشهاي مطلوب و مفيد در سطوح بالاتر حوزوي
7. ترويج فرهنگ تبليغ، در ميان طلاب
ماده 3. اركان مدرسه، عبارت است از:
1. شوراي مدرسه
2. مدير
ماده 4. شوراي مدرسه، از اعضاي زير تشكيل مي‌شود:
1. مدير
2. معاون/معاونان
3. دو نفر از اساتيد ثابت يا داراي حداقل دو سال سابقه تدريس در مدرسه
تبصره: اساتيد موضوع بند 3، با حكم مدير مدرسه، به مدت دو سال به عضويت شورا منصوب مي‌شوند.
ماده 5. رياست شورا، بر عهده مدير مدرسه است و نايب‌رئيس آن، يكي از معاونان مدير خواهدبود.
ماده 6. وظايف و اختيارات شورا، عبارت است از:
1. تصويب اهداف، سياست‌ها و خط مشي‌هاي داخلي مدرسه، در چارچوب مصوبات شوراي عالي
2. نظارت عالي بر فعاليتهاي تربيتي و فرهنگي، آموزشي و پژوهشي مدرسه
3. بررسي و تصويب ساختار سازماني و سازمان نفرات مدرسه در چارچوب ضوابط مصوب، و پيشنهاد به مديريت حوزه
4. بررسي و تصويب بودجه هزينه‌اي و تملك دارايي مدرسه، و پيشنهاد طرحهاي توسعه به مديريت حوزه
5. تصميم‌گيري درباره به‌كارگيري منابع انساني مازاد بر نيروهاي رسمي مدرسه، از محل منابع مدرسه، با رعايت قوانين و ضوابط مربوط
6. تأييد حسابها و ترازنامه سالانه مدرسه، با توجه به گزارش حسابرس مدرسه، و ارائه به مديريت حوزه
7. تصويب اخذ قرض‌الحسنه و تسهيلات بانكي، و ارائه به مديريت حوزه جهت تصويب
8. پيشنهاد ظرفيت پذيرش طلاب، به مديريت حوزه جهت تصويب
9. تأييد گزارش عملكرد سالانه مدرسه، و ارائه به مديريت حوزه
10. پيشنهاد هر نوع توسعه يا انحلال سطوح آموزشي، به مديريت حوزه
11. تصميم‌گيري نسبت به طلابي كه از نظر تحصيلي يا اخلاقي، داراي مشكل هستند و توسط مدير مدرسه، به شورا معرفي شده‌اند؛
12. تصميم‌گيري درباره پذيرش طلاب انتقالي از مدارس ديگر
13. بررسي و تأييد صلاحيت متقاضيان تدريس در مدرسه، بر اساس قوانين مصوب
14. بررسي مسائلي كه توسط مدير، در دستور كار شورا قرار مي‌گيرد؛
15. بررسي و تصويب آيين‌نامه‌هاي داخلي شورا(1)
ماده 7. مدير مدرسه، بايد داراي شرايط زير باشد:
1. برخورداري از حسن شهرت و دارا بودن صلاحيتهاي اعتقادي، اخلاقي و سياسي
2. التزام عملي به ولايت فقيه و وفاداري به نظام مقدس جمهوري اسلامي
3. داشتن مدرك سطح دو براي مدارس سطح يك، و داشتن مدرك سطح سه براي مدارس سطح دو به بالا
4. تلبس دائم به لباس روحانيت
5. داشتن حداقل 30 و حداكثر 60 سال، سن
تبصره: در صورت احراز توانمندي‌هاي لازم توسط معاونت امور واحدهاي آموزشي مديريت استاني، رعايت اين بند، لازم نيست.
6. تأهل
7. داشتن مجوز تدريس
8. توانمندي در انجام‌دادن وظايف محوله
تبصره 1: در صورتي كه مدرسه، مجوز اجراي سطح چهار را اخذ كرده‌باشد، مدير آن بايد داراي مدرك سطح چهار باشد.
تبصره 2: در صورتي كه متقاضي، مدرك تحصيلي رسمي حوزوي نداشته‌باشد، بايد مراتب علمي وي، از سوي معاونت آموزش مديريت حوزه، حداقل معادل با مدرك تحصيلي مورد نظر، تشخيص داده‌شود.
ماده 8. مدير مدرسه، از سوي معاونت امور واحدهاي آموزشي حوزه علميه استاني، پيشنهاد و پس از تأييد مدير حوزه علميه استان، با حكم وي، به مدت دو سال منصوب مي‌شود و عزل يا پذيرش استعفاي وي نيز، بر عهده مدير حوزه علميه استان است.
تبصره 1: در ابتداي تأسيس، مدير مدرسه بايد از سوي مديريت حوزه، پيشنهاد شود و به تأييد شوراي گسترش برسد.
تبصره 2: ظرف مدت دو ماه پس از اتمام دوره مديريت يا عزل يا استعفاي مدير، بايد فرد پيشنهادي معرفي شود و تا تأييد نهايي، يك نفر به انتخاب معاونت امور واحدهاي آموزشي حوزه علميه استاني، به عنوان سرپرست، اداي وظيفه نمايد.
ماده 9. وظايف و اختيارات مدير مدرسه، عبارت است از:
1. اداره و هدايت تمام امور مدرسه
2. اجراي مصوبات و ضوابط شوراي عالي، مركز مديريت حوزه‌هاي علميه، مديريت حوزه علميه استان
3. نظارت بر حسن اجراي امور آموزشي، پژوهشي، فرهنگي و تربيتي، اداري مالي و معاملاتي، و پيگيري تخلفات احتمالي، بر اساس ضوابط و مقررات مربوطه
4. پيشنهاد بودجه سالانه مدرسه، به شوراي مدرسه
5. نمايندگي حقوقي مدرسه، نزد مراجع ذي‌صلاح
6. ارائه گزارش سالانه مدرسه، به شوراي مدرسه
7. نصب و عزل معاونان و رؤساي مؤسسات و واحدهاي وابسته به مدرسه، بر اساس مواد همين آيين‌نامه
8. تهيه و پيشنهاد سياست‌ها، اهداف و خط مشي‌ها و برنامه‌هاي مدرسه، به شوراي مدرسه
9. مسئوليت امور مالي و اداري مدرسه، در حدود مقررات مصوب
10. امضاي تمام اسناد و اوراق بهادار و تعهدآور
11. انعقاد قرارداد با اشخاص حقيقي و حقوقي، در چارچوب قوانين و مقررات مصوب
12. پيشنهاد استخدام و عزل كاركنان، به مديريت حوزه
ماده 10. مدارسي كه حداكثر 60 نفر طلبه دارند، داراي يك معاونت و مدارسي كه بيش از 60 نفر طلبه دارند، داراي چهار معاونت به شرح ذيل خواهندبود:
1. معاونت آموزش
2. معاونت تهذيب
3. معاونت اجرايي
4. معاونت پژوهش
تبصره 1: در مدارس سطح يك تا 60 نفر طلبه، كارشناس پژوهشي و بيش از 60 نفر طلبه به جاي معاونت پژوهش، دفتر پژوهشي ايجاد خواهدشد.
تبصره 2: سازمان نفرات مدارس وابسته به حوزه علميه، بر اساس مصوبه شوراي عالي خواهدبود.
ماده 11. معاون يا معاونان، پس از تأييد واحد سازماني در مديريت استان مربوطه، با حكم مدير مدرسه، به مدت دو سال به معاونت مدرسه منصوب مي‌شوند.
تبصره 1: مدير مدرسه، بايد تا دو ماه پس از ابلاغ حكم مديريت، معاون يا معاونان پيشنهادي خود را به واحد سازماني مربوطه در مديريت استان معرفي‌كند. در صورت عدم موافقت با معاون يا معاونان پيشنهادي، افراد جايگزين، حداكثر تا دو هفته پس از آن، بايد معرفي شوند.
تبصره 2: پس از اتمام دوره معاونت، تا انتخاب معاون جديد، معاون قبلي به عنوان سرپرست، اداي وظيفه خواهدكرد.
ماده 12. معاون يا معاونان مدرسه، بايد داراي شرايط زير باشند:
1. برخورداري از حسن شهرت و دارا بودن صلاحيتهاي اعتقادي، اخلاقي و سياسي
2. التزام عملي به ولايت فقيه و وفاداري به نظام مقدس جمهوري اسلامي
3. داشتن حداقل 25 و حداكثر 50 سال، سن
تبصره: در صورت احراز توانمندي‌هاي لازم توسط معاونت امور واحدهاي آموزشي مديريت استاني، رعايت اين بند، لازم نيست.
4. داشتن حداقل مدرك سطح دو
5. تأهل
6. تلبس دائم به لباس روحانيت
7. توانمندي در انجام‌دادن وظايف محوله
ماده 13. در صورت اجراي دوره سطح سه و چهار در مدارس، حداقل مدرك تحصيلي براي معاون يا معاونان، سطح سه خواهدبود.
تبصره 1: در صورتي كه متقاضي، مدرك تحصيلي رسمي حوزوي نداشته‌باشد، بايد مراتب علمي وي، از سوي معاونت آموزش مديريت حوزه، حداقل معادل با مدرك تحصيلي مورد نظر، تشخيص داده‌شود.
تبصره 2: در معاونت اجرايي، داشتن حداقل مدرك سطح يك، كفايت مي‌كند.
ماده 14. شرح وظايف معاونت آموزش مدارس، عبارت است از:
1. تنظيم و اجراي برنامه‌هاي آموزشي، طبق ضوابط ابلاغي
2. شناسايي اساتيد و معرفي آنان به مدير مدرسه، جهت اقدام لازم
3. تنظيم دروس اساتيد طبق احكام تدريس آنها، با هماهنگي مدير مدرسه، و اعلام برنامه‌هاي درسي كلاسها
4. تشكيل جلسات هماهنگي متشكل از كليه اساتيد مدرسه و بهره‌برداري از نظرات آنان، به منظور بهبود برنامه‌هاي تربيتي، پژوهشي و فرهنگي مدرسه
5. تشكيل كارگروه‌هاي تخصصي اساتيد، متشكل از اساتيد يك درس يا رشته يا گرايش، به منظور بهبود وضعيت آموزشي مدرسه
6. برنامه‌ريزي جهت ارائه مشاوره آموزشي به طلاب، با هماهنگي اساتيد مربوط، و راهنمايي طلاب در مورد انتخاب درس و كيفيت تحصيل
7. اعلام برنامه و برگزاري امتحانات، برابر آيين‌نامه آموزشي و انضباطي
8. انجام‌دادن مكاتبات مربوط به امور آموزشي طلاب و اساتيد و كادر آموزشي، برابر ضوابط
تبصره: امضاي كليه مكاتبات، بر اساس آيين‌نامه مكاتبات مصوب شوراي عالي، خواهدبود.
9. تشكيل پرونده براي طلاب و حفظ سوابق آموزشي و گزينشي طلاب در پرونده آنان
10. تشكيل پرونده براي اساتيد، جهت حفظ سوابق آنان
11. نظارت بر حسن اجراي برنامه‌ها، مقررات و آيين‌نامه‌هاي آموزشي
12. ارزيابي عملكرد آموزشي طلاب و اعضاي هيئت علمي
13. برنامه‌ريزي و اجراي دوره‌هاي كوتاه‌مدت آموزشي، پس از تأييد شوراي مدرسه
14. برنامه‌ريزي براي ارتقاي كيفيت آموزشهاي ارائه‌شده
15. بررسي سالانه امكانات علمي مورد نياز، طبقه‌بندي آنها و ارائه به شوراي مدرسه
16. تهيه و تنظيم بودجه ساليانه آموزش، و ارائه به مدير مدرسه، جهت طي فرايند تصويب‌خواهي
17. ارائه گزارشهاي موردي و دوره‌اي، از فعاليتهاي معاونت آموزش
ماده 15. شرح وظايف معاونت پژوهش مدارس، عبارت است از:
1. اداره امور پژوهشي مدرسه
2. برنامه‌ريزي در مورد تقويت و ارتقاي كيفي امور پژوهشي مدرسه، با همكاري معاونت آموزش مدرسه
3. شناسايي استعدادهاي پژوهشي از ميان طلاب مدرسه، و زمينه‌سازي جهت شكوفايي آنان
4. گسترش و اشاعه فرهنگ پژوهش، بين طلاب و اساتيد
5. ارزيابي عملكرد پژوهشي طلاب و اساتيد مدرسه
6. ارائه خدمات پژوهشي
7. ايجاد امكانات و تسهيلات لازم براي چاپ و نشر آثار علمي، تأليفات، ترجمه‌ها و مقالات تخصصي اعضاي هيئت علمي، و پيشنهاد آيين‌نامه و ضوابط آن
8. پيشنهاد اولويتهاي پژوهشي مدرسه، به طلاب و اساتيد
9. مديريت امور كتابخانه و بانك‌هاي اطلاعاتي
10. پيشنهاد آيين‌نامه‌هاي مورد نياز، به شوراي مدرسه
11. نظارت بر حسن اجراي برنامه‌ها، مقررات و آيين‌نامه‌هاي پژوهشي
12. تهيه و تنظيم بودجه ساليانه
13. ارائه گزارشهاي موردي و دوره‌اي، از فعاليتهاي پژوهشي مدرسه
تبصره: وظايف فوق، حسب مورد، براي دفتر پژوهشي نيز، مقرر است.
ماده 16. شرح وظايف معاونت تهذيب مدارس، عبارت است از:
1. اداره امور تهذيبي و فرهنگي مدرسه
2. برنامه‌ريزي امور تهذيبي و فرهنگي با همكاري ساير بخش‌ها، و اجراي آن
3. نظارت بر حسن اجراي برنامه‌ها، مقررات و آيين‌نامه‌هاي تهذيبي و فرهنگي
4. پيشنهاد آيين‌نامه‌هاي مورد نياز، به شوراي مدرسه
5. ارائه مشاوره به طلاب
6. نظارت بر فعاليتهاي فرهنگي، سياسي و اجتماعي طلاب در مدرسه
7. برنامه‌ريزي براي گسترش و تعميق ارزشهاي اسلامي و انقلابي در همه سطوح
8. ارتباط و همكاري با ساير نهادها، براي شكوفايي فعاليتهاي تهذيبي و تربيتي
9. سامان‌دهي امور تبليغي طلاب، و برنامه‌ريزي آن
10. نظارت و تعامل با بسيج مدرسه
11. تهيه و تنظيم بودجه ساليانه
12. ارائه گزارشهاي موردي و دوره‌اي، از فعاليتهاي معاونت تهذيب
ماده 17. شرح وظايف معاونت اجرايي مدارس، عبارت است از:
1. انجام‌دادن امور اداري و مالي مدرسه
2. برنامه‌ريزي به منظور بهينه‌سازي مصرف و تعديل هزينه‌هاي جاري
3. مديريت منابع انساني، شامل پيگيري جذب و استخدام، آموزش نيروي انساني، انجام‌دادن ارزشيابي عملكرد كاركنان، و تأمين تسهيلات رفاهي، بر اساس مصوبات شوراي عالي
4. پيگيري امور احداث ساختمانها و طرحهاي عمراني، تجهيز و نوسازي آنها
5. انجام‌دادن امور حقوقي مدرسه
6. انجام‌دادن كليه فعاليتهاي كارپردازي، و پرداخت حقوق اساتيد و كاركنان، برابر ضوابط
7. تنظيم دفاتر مالي، كنترل و نظارت بر مصرف صحيح بودجه
8. تهيه شناسنامه مدرسه و آمار اموال و موقوفات و منابع مالي مدرسه، و ارجاع آن به مراجع ذي‌ربط
9. پرداخت شهريه طلاب، و مديريت امور تسهيلات، اعطاي وام، بيمه، معافيت تحصيلي و امور حقوقي طلاب
10. انجام‌دادن تمام امور پشتيباني مدرسه
11. رسيدگي به مسائل تغذيه و سلامت جسمي طلاب
12. اداره امور حفاظتي و نگهباني مدرسه
13. انجام‌دادن امور خدماتي و رفاهي اساتيد و كاركنان مدرسه
14. انجام‌دادن خدمات مربوط به بهداشت و نظافت مدرسه و فضاي سبز آن
15. مديريت امور سلامت بدني و انجام‌دادن امور فوق برنامه طلاب
16. تنظيم بودجه ساليانه، با همكاري ساير معاونتها
17. ارائه گزارشهاي موردي و دوره‌اي
ماده 18. در مواردي كه حسب مورد، معاونت وجود ندارد، وظايف معاونتهاي فوق، براي كارشناسان يا دفاتر خواهدبود.
ماده 19. اين آيين‌نامه، در 19 ماده و 15 تبصره، در تاريخ 24/11/1389، به تصويب شوراي عالي حوزه‌هاي علميه رسيد.

 
پي‌نوشت:

1. به اين ماده(ماده 6)، بر اساس مصوبه 741 مورخ 8/12/1389 شوراي عالي حوزه‌هاي علميه، يك تبصره افزوده شده است؛ براي مشاهده تبصره جديد، به مصوبه 741 رجوع كنيد.

دبير شوراي عالي حوزه‌هاي علميه
محمد يزدي