استاد شیخ عزیزالله عطاردی قوچانی، پژوهشگر برجسته علوم دینی و تاریخ اسلام و یکی از چهرههای ماندگار کشور، در سن 86 سالگی درگذشت. ایشان از علما و فرهیختگان حوزه علمیه تهران بود که آثار پژوهشی بسیاری در موضوعات مختلف علوم اسلامی از خود به یادگار گذاشته است.
استاد شیخ عزیزالله عطاردی قوچانی، پژوهشگر برجسته علوم دینی و تاریخ اسلام و یکی از چهرههای ماندگار کشور، در سن 86 سالگی درگذشت. ایشان از علما و فرهیختگان حوزه علمیه تهران بود که آثار پژوهشی بسیاری در موضوعات مختلف علوم اسلامی از خود به یادگار گذاشته است.
استاد عطاردی، پنجم آذر 1307 شمسی، در روستای بگلر از توابع شهرستان قوچان به دنیا آمد. آموزشهای اولیه و روخوانی قرآن را در روستا از پنج سالگی آغاز کرد. در سال 1325 وارد حوزه علمیه قوچان و پس از دو سال در سال 1327 وارد حوزه علمیه مشهد شد. در آذر 1331 مشهد را جهت ادامه تحصیل به مقصد تهران ترک کرد و در فضای تهران و حوزه علمیه شیخ عبدالحسین ، کار تصحیح متون و همکاری با ناشران و محقّقان را آغاز نمود. نخستین کار منتشر شده استاد، استخراج غلطنامه فروع کافی است که با همکاری مرحوم استاد غفاری در سال 1334 به انجام رسیده و منتشر شده است. در سال 1342 ایران را به مقصد نجف اشرف ترک کرد و در آن سامان با علامه امینی آشنا شد.
سفرهای استاد عطاردی از سال 1344 با مشرّف شدن به مکه و مدینه آغاز میشود و پس از آن، سفرهای متعدّد به کشورهای هند، پاکستان، افغانستان، یمن، مصر، سوریه، لبنان، انگلستان، فرانسه، بلژیک، آلمان، ترکیه، روسیه، ازبکستان، تاجیکستان و ترکمنستان در طول 24 سال برای ایشان، رهآوردهای علمی و فرهنگی فراوان داشته است.
خصایص اخلاقی و علمی و ویژگیهای استاد عطاردی را میتوان در چند محور خلاصه کرد:
1- سخت کوشی با امکانات بسیار کم
2- استفاده از فرصتها
3- سفرهای فراوان و آشنایی با شخصیتهای علمی و کتابخانههای معتبر جهان
4- مطالعات میدانی
5- استقلال و خوداتّکایی
این مجموعه امتیازها، از ایشان شخصیتی مفید، مؤثر و با کارنامه درخشان علمی ساخته است. استاد عطاردی در نیم قرن تلاش علمی، بیش از شصت عنوان کتاب در بیش از یکصد مجلّد به جامعه علمی تقدیم کرده است. کارهای علمی چاپ شده ایشان، از نظر موضوعی به سه حوزه حدیث، تاریخ و جغرافیا، و ادبیات تعلّق دارند و از نظر شکل و ساختار در چهار گروه، دستهبندی میشوند:
برخی کتب استاد عطاردی به شرح زیر است:
1ـ مسند الامام امیرالمومنین(ع)، 2ـ مسند فاطمه الزهرا(س)، 3ـ مسند الامام مجتبی(ع)، 4ـ مسند الامام الحسین شهید(ع)، 5ـ مسند الامام الباقر(ع)، 6ـ مسند الامام الصادق(ع)، 7ـ مسند الامام الکاظم(ع)، 8ـ مسند الامام الرضا(ع)، 9- مسند الامام الجواد(ع)، 11ـ مسند الامام الهادی(ع)، 12ـ مسند الامام العسکری(ع)، 13- اخبار الامام المهدی، 14ـ کتاب ماروی عنهما (الباقر و الصادق)، 15ـ کتاب ماروی حسن احدهما (الباقر و الصادق)، 16ـ کتاب المضمرات و المرفوعات، 17ـ رجال العروس، 18ـ غریب الحدیث، 19ـ معجم البلاد و الامکنه، 20ـ مصادر تاج العروس، 21ـ اخبار هارون الرشید، 22ـ اخبار المأمون، 23ـ تاریخ خراسان در بیست و پنج هزار عنوان، 24ـ تاریخ بجستان در یک هزار عنوان، 25ـ دعبل الخزاعی شاعر اهل البیت، 26ـ موسوعه الشیعه الإمامیه، 27ـ اللغات الفارسیه فی الحدیث و الادب العربی، 28ـ الشریف الرضی مؤلف نهجالبلاغه، 29ـ اللغات الفارسیه فی تاج العروس، 30ـ العطار دیون فی الحدیث و التاریخ و الادب، 31ـ اخبار و آثار امام رضا(ع)، 32ـ روایان امام رضا(ع)، 33ـ ادعیه و زیارات مرویه از امام رضا(ع)، 34ـ تاریخ آستان قدس رضوی، 35ـ جوامع الحکم یا سخنان کوتاه امام رضا(ع)، 36ـ فهرست راویان و یاران امام رضا(ع)، 37ـ تاریخ مشهد مقدس، 38ـ فرزندان و برادران امام کاظم(ع)، 39ـ امیرالمومنین(ع) و نهجالبلاغه، 40ـ اجازت نهجالبلاغه، 41ـ زندگی حضرت عبدالعظیم و مسند او، 42ـ فرهنگ خراسان، 43ـ فرهنگ سیستان، 44ـ جغرافیای خراسان، 45ـ زندگی سیده نفسیه، 46ـ فهرست تفسیر گازر، 47ـ خراسان و نهجالبلاغه، 48ـ پاسخ به شبهات وارده درباره نهجالبلاغه، 49ـ سیری در کتابخانههای هند و پاکستان، 50ـ مخطوطات فارسی در مدینه منوره، 51ـ آثار علمای خراسان در کتابخانههای جهان، 52ـ گردآورندگان سخنان علی(ع) قبل از سیدرضی، 53ـ تاریخ فرهنگی و سیاسی خبوشان، 54ـ فرهنگ جغرافیایی شاهنامه، 55ـ حکمت و ادب در شاهنامه، 56ـ خداشناسی و دین در شاهنامه، 57ـ لغات عربی در شاهنامه، 58ـ زن در شاهنامه، 59ـ سفرنامه عطاردی، 60ـ مشایخ حدیث در جماران طرشت(درشت) و کلین، 61ـ ترجمه مقتل الحسین(ع) تألیف سید عبدالرزاق مقرم، 62ـ ترجمه زندگانی زید شهید تألیف مقرم، 63ـ ترجمه زندگانی امام سجاد(ع) تألیف مقرم، 64ـ ترجمه إعلام الوری تألیف امینالاسلام طبرسی، 65ـ ترجمه کتاب الغارات تألیف محمد بنابراهیم ثقفی، 66ـ ترجمه کتاب مشکوه الأنوار تألیف طبرسی، 67ـ ترجمه جلد پانزده بحارالأنوار تألیف علامه مجلسی، 68ـ ترجمه کتاب الأرض و التربه الحسینیه، 69ـ ترجمه النصایح الکافیه تألیف محمد بنعقیلی حضرمی، 70ـ ترجمه مواعظ صدوق، 71 ـ تصحیح و مقابله نهجالبلاغه با نسخههای قرن پنجم و ششم، 72ـ تصحیح و مقابله شرح نهجالبلاغه تألیف قطبالدین راوندی کاشانی، 73ـ تصحیح و مقابله شرح نهجالبلاغه تألیف قطبالدین کیذری بیهقی، 74ـ تصحیح و مقابله شرح نهجالبلاغه از علی بنناصر سرخسی، 75ـ تصحیح و مقابله شرح نهجالبلاغه از اعلام قرن ششم هجری، 76ـ تصحیح و مقابله کتاب التدوین فی أخبار قزوین تألیف رافعی قزوینی، 77ـ تصحیح و مقابله کلمات مکنونه تألیف فیض کاشانی، 78ـ تصحیح کتاب اشراق السیاحه یا جغرافیای خراسان از جواد خراسانی، 79ـ تصحیح جغرافیای نیمروز تألیف مهندس ذوالفقار کرمانی، 80ـ مقدمه چاپ استناد نهجالبلاغه تالیف امتیاز علیخان عرشی هندی، 81ـ تصحیح تقریرات خواجه رشیدالدین فضلالله به قلم علامه حلی.