حوزه/ حجت الاسلام شمس با اشاره به وضعیت کتابخانه های مدارس علمیه تهران، گفت: در مجموعِ ۷۰ واحد آموزشی حوزه علمیه استان تهران، حدود ۵۸۰ هزار جلد کتاب و حدود ۸۰۰۰ جلد نسخه خطی و سنگی در مخازن کتابخانه‌ای نگهداری می‌شود و بیش از ۵۳۰۰ عضو در کتابخانه‌های واحدهای حوزوی استان تهران فعال هستند.
حجت الاسلام سید علی شمس، سرپرست معاونت پژوهش حوزه علمیه تهران در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری «حوزه» در تهران، با اشاره به سفارش اکید دین اسلام بر کسب دانش، دانستن و مطالعه کردن، گفت: به نظر بنده مسأله اصلی در فرهنگ سازی کتابخوانی در جامعه به ویژه بین طلاب مدارس علمیه، این است که ابتدا به این پرسش پاسخ دهیم که چرا باید کتاب بخوانیم؟ کتاب خواندن چه تأثیری بر فرد، خانواده، جامعه و تاریخ و تمدن یک ملت دارد و اگر مطالعه نکنیم چه خواهد شد و چه نخواهد شد؟
وی ادامه داد: طبعاً انسان برای انجام هر فعل اختیاری، نیازمند وجود انگیزاننده و انگیزه است. اگر افراد یک جامعه به امری معقول و لازم، اشتغال ندارند و یا میزان اشتغال آن‌ها به آن امر از حد انتظار پایین‌تر است، باید ببینیم که چرا برای انجام آن، انگیزه لازم و انگیزاننده‌ای پدید نیامده؟
سرپرست معاونت پژوهش حوزه علمیه تهران ابراز داشت: این واکاوی را باید به طور جدی و خاص در مسأله کتابخوانی و مطالعه که تأثیری بی بدیل در همه لایه‌ها و عناصر فرهنگ در کشور دارد را پی گرفت. وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در مصاحبه ای اعلام کردند «میزان سرانه مطالعه در کشور، حدود یک و نیم ساعت در هفته و روزانه ۱۳ دقیقه در مجموعه کشوری است! این آمار را باید به عنوان علامتی هشدار دهنده از وجود مجموعه‌ای از مشکلات و کاستی‌ها در فضای کارشناسی، تصمیم‌گیری و اجرا در کشور قلمداد کرد.
حجت الاسلام شمس افزود: آنچه در مسأله کتابخوانی بسیار پراهمیت است، این است که فرهنگ عمومی باید به سمتی برود که افراد جامعه احساس کنند برای رشد همه وجوه حیات خود، نیازمند مطالعه، کنجکاوی و تلاش فکری هستند؛ به نظر بنده، بخش قابل توجهی از این بی انگیزگی را می‌توان در رویکردهای غلط در آموزش تحصیلی کشور یافت؛ رویکردهای ما به خصوص در آموزش‌های دوران اولیه تحصیلی، بسیار مهم و سرنوشت‌ساز است.
وی گفت: آموزش باید به گونه‌ای باشد که احساس کنجکاوی، حرکت و نیاز به کشف و دانستن بیشتر را در فرد زنده نگاه دارد؛ متأسفانه خط اصلی آموزش به گونه‌ای است که این احساس در فرد ایجاد می‌شود که پرونده همه سؤالات بسته شده و ما برای آن‌ها پاسخ‌هایی کامل، بی نقص و کاملا قانع کننده و همیشگی پیدا کرده‌ایم؛ ما کودکان خود را در دوران ابتدایی تحصیل که چشمان‌شان را به علم و آگاهی می‌گشایند، با همین شیوه آموزش می‌دهیم؛ بنابراین، انتظار ما برای داشتن نسلی جستجوگر، خلاق و تلاشگر در حوزه علم و آگاهی، انتظار بجایی نیست؛ چرا که از ابتدا مسیری را به آن‌ها نشان داده‌ایم که به ظاهر انتهای آن از قبل مشخص شده است.
سرپرست معاونت پژوهش حوزه علمیه تهران اظهار داشت: این امر، عوارض اخلاقی و رفتاری فراوانی بر وجود فرد و نقش او در خانواده و جامعه بر جای می‌گذارد. احساس مفید و مؤثر نبودن، عدم نیاز به فهم عمیق و کسب آگاهی بیشتر، از جمله عوارض بسیار خطرناک این مسأله است. فردی که در چنین نظام آموزشی تربیت شده، به چه دلیل باید احساس کند که به مطالعه و فکر کردن نیاز دارد؟ به هر روی، مشکل پایین بودن سرانه مطالعه در کشور، زاییده شرایطی پیچیده و عوامل و زمینه‌های فراوانی است که باید در بالاترین سطوح تصمیم‌گیری علمی و فرهنگی کشور به طور جدی مورد بررسی و بحث و نظر قرار گیرد.
وی با تاکید بر نهادینه کردن فرهنگ کتابخوانی در مدارس علمیه استان تهران، گفت: مطالعات درسی، از جمله مطالعه پیش از فراگیری درس، مطالعه پس از فراگیری درس، مباحثه و… از جمله مطالعات درسی است که طلاب بر اساس سنت حوزوی به آن التزام دارند. اما آنچه از مطالعه و سرانه آن در نظر داریم، در واقع مطالعات فرادرسی، یعنی مطالعات عمومی و تخصصی غیر درسی است.
حجت الاسلام شمس با اشاره به اقدامات معاونت پژوهش حوزه تهران در ترویج فرهنگ کتابخوانی، تصریح کرد: جهت‌گیری معاونت پژوهش استان و معاونین پژوهش مدارس علمیه در این مسیر است که مطالعه به صورت کاملا اختیاری و با هدف کسب آگاهی بیشتر و عمیق‌تر در مسیری مشخص و تلاش برای یافتن پاسخ پرسش‌های پیش آمده باشد. جلسات علمی با هدف آشنایی با آخرین تحولات و چالش‌های علمی، کرسی‌های آزاداندیشی(طرح نظریه، نقد، مناظره و…)، جشنواره‌های علمی، دوره‌های مطالعاتی(آشنایی و ایجاد انگیزه)، انتشار نشریه و برنامه‌هایی از این دست، با هدف ایجاد انگیزه، در سطح مدارس علمیه و متناسب با سطح تحصیلی اجرا می‌شود.
وی در ادامه با اشاره به وضعیت کتابخانه های مدارس علمیه، افزود: در مجموع ۷۰ واحد آموزشی حوزه علمیه استان تهران، حدود ۵۸۰ هزار جلد کتاب و حدود ۸۰۰۰ جلد نسخه خطی و سنگی در مخازن کتابخانه‌ای نگهداری می‌شود. در میان مدارس علمیه استان، ۶ کتابخانه نیز به عموم مردم خدمات کتابخانه‌ای ارائه می‌دهند و هم‌اکنون نیز تعداد اعضای فعال کتابخانه‌های واحدهای حوزوی استان تهران به بیش از ۵۳۰۰ عضو رسیده است.
حجت الاسلام شمس در پایان خاطرنشان کرد: با این وجود، کتابخانه‌های مدارس علمیه با مشکلاتی از جمله استاندارد نبودن و یا فرسوده بودن میز مطالعه و تجهیزات نگهداری کتاب و نبود سامانه‌هایی چون کنترل رطوبت و نور محیط و اطفاء حریق، و در اختیار نداشتن بودجه کافی برای روزآمدسازی منابع مطالعاتی مواجه هستند. غنی‌سازی منابع مطالعاتی و تجهیز سخت‌افزاری کتابخانه‌های واحدهای حوزوی در دستور کار مدیریت حوزه علمیه استان تهران قرار گرفته و تلاش می‌شود در آینده نزدیک اقدامات جدی در این خصوص صورت گیرد.
