در مکتب شیعه به هیچ وجه نمی‌توانیم مفهوم انتظار را از دل حوزه بیرون آوریم؛ چراکه انتظار و چشم‌به‌راهی از موارد تقویت کننده حوزه است و اگر آن را خارج کنیم حوزه در جایگاه خودش قرار نخواهد داشت.
آیت‌الله اعرافی امروز جمعه در مراسم اختتامیه دوره دانش‌افزایی مدیران مدارس علمیه شهرستان‌ها که در مجتمع نرجس خاتون قم برگزار شد گفت: برای تبیین وضوح و روشنایی مقوله‌های دینی مناسب است که چهار زاویه را مدنظر قرار دهیم که از عام به خاص سیر می‌کند و به ممیزات خاص می‌رسد.
وی بیان کرد: نگاه انسانی و فرا انسانی، دینی و فرادینی، مذهب و فرامذهبی و شیعی و اهل‌بیت(ع)، چهار زاویه و نگاه برای تبیین مقوله‌های دینی است.
مدیر حوزه‌های علمیه گفت: بسیاری از موضوعات را می‌توان از یک نگاه کلان انسانی، بشری و عقلی بدون توجه به دین مورد بررسی قرار داد و در گام دوم، نگاه دینی و سپس با نگاه اسلامی و در قالب کلی مشترک بین مذاهب آن را بررسی کرد و نهایتاً در گام چهارم به قالب موردنظر که همان دیدگاه و معارف اهل‌بیت(ع) پرداخت.
وی با اشاره به اینکه مقوله انتظار و چشم به راهی به‌عنوان یک تحول جهانی، مقوله‌ای است که از چهار زاویه می‌تواند مورد بحث قرار گیرد، گفت: انتظار و چشم به راهی، تحولی کلان و بزرگ در عالم بشریت است که از زاویه انسانی جایگاهی مهم در افکار بشری دارد.
آیت‌الله اعرافی ادامه داد: نمی‌گوییم که همه افکار بشری انتظار را قبول دارند؛ اما اکثر اندیشه‌های بشری در خصوص آن حرف‌هایی دارند.
وی تصریح کرد: در ادیان الهی و توحیدی انتظار به‌عنوان منجی گرایی جایگاهی ویژه دارد و نسبت به نگاه اول از ابهام کمتری برخوردار است.
مدیر حوزه‌های علمیه ادامه داد: در اسلام به دلیل اینکه آخرین حلقه از ادیان الهی بوده مسئله انتظار از اهمیت بیشتری برخوردار است و دقیق‌تر درباره منجی و رستاخیز عظیم بحث شده است.
وی با اشاره به نگاه چهارم در بررسی مقوله‌های دینی گفت: مؤلفه‌های خاص انتظار در نگاه اهل‌بیت(ع) بسیار متفاوت است و انتظار منجی در این نگاه بسیار متعین، مشخص، دارای نقشه راه و شفافیت بیشتری است.
آیت الله اعرافی عنوان کرد: در شیعه، شخص محور قیام جهانی بسیار متعین و مشخص است و آن حادثه بزرگ تعریف و نظمی که فرو می‌ریزد و نظم نوینی که حاکم می‌شود تبیین شده است.
وی ابراز داشت: این نگاه با نگاه‌های قبلی مشترکاتی دارد؛ اما این مشترکات ضمن اینکه خالی از اهمیت نیست، ولی وقتی به مقوله انتظار در نگاه اهل‌بیت(ع) می‌رسیم می‌بینیم که مؤلفه‌هایی در این نگاه است که آن را از دیگر نگاه‌ها جدا می‌کند.
مدیر حوزه‌های علمیه به ممیزات و مؤلفه‌های خاص انتظار از نگاه چهارم اشاره کرد و گفت: در نگاه شیعه، منجی معین و زنده است، دنیا آمده و ناظر بر ما است و ما در یک ارتباط زنده با او هستیم.
وی در ادامه با بیان اینکه ذات و هویت حوزه‌های علمیه ذات و هویت انتظاری و زمینه‌ساز ظهور است، گفت: اگر بخواهیم به ذات و عناصر تقویت‌کننده حوزه‌های علمیه بپردازیم مطمئناً مقوله انتظار و زمینه‌سازی ظهور از ویژگی‌های ذاتی حوزه است.
آیت‌الله اعرافی اذعان داشت: در مکتب شیعه به هیچ وجه نمی‌توانیم مفهوم انتظار را از دل حوزه بیرون آوریم؛ چراکه انتظار و چشم‌به‌راهی از موارد تقویت کننده حوزه است و اگر آن را خارج کنیم حوزه در جایگاه خودش قرار نخواهد داشت.
وی با بیان اینکه در ذات انقلاب اسلامی زمینه‌سازی ظهور، انتظار ظهور و منتظر پروری وجود دارد، گفت: حوزه باید در طراز زمینه‌سازی ظهور پرورش یابد و انقلاب اسلامی که برآمده از حوزه است در این همین محور قرار می‌گیرد.
مسئله انتظار مقوله فردی و شخصی نیست
مدیر حوزه‌های علمیه با اشاره به اینکه انتظار در نگاه ما یک مقوله فردی و شخصی نیست، بلکه یک مقوله سیاسی، اجتماعی و تمدنی است، عنوان کرد: کسانی بوده‌اند که انتظار را در سطح یک مسئله فردی و شخصی تبیین می‌کردند و آن را دارای فلسفه تمدنی نمی‌دانستند که از دل این‌گونه تعبیرها نوعی سکولاریسم سنتی خارج می‌شود.
وی بیان کرد: بزرگان ما در طول تاریخ به ما آموخته‌اند و مستندات آن نیز در آیات و روایت وجود دارد که انتظار مقوله‌ای سیاسی و اجتماعی است، به زندگی بشر جهت و خط می‌دهد و زمینه یک تحول عظیم است.
آیت‌الله اعرافی عنوان کرد: این نظریه در عصر غیبت در قالب مرجعیت و ولایت تجلی پیدا می‌کند و وظایفی بر دوش انسان‌ها قرار می‌دهد و اگر ما می‌گوییم که مدافع آن هستیم حوزه دارای هویتی منجی گرایی و منتظر ساز است.
وی با اشاره به اینکه حوزه‌ای زنده است که در ارتباط با جامعه، حقیقت‌ها و واقعیت‌های جامعه باشد، گفت: نشانه حیات حوزه علمیه در یک شهر ارتباط آن با جامعه و نگاه درست آن از جامعه است.
مدیر حوزه‌های علمیه تصریح کرد: اگر حوزه از واقعیت‌های فکری و فرهنگی جامعه دور بوده و درک درستی از واقعیت‌های اجتماعی جامعه نداشته باشد مانند ماهی زنده در دریا است، ولی اگر نسبت به محیط پیرامونش آگاهی داشته باشد مانند ماهی زنده است و در دریا می‌تواند شناکرده و راه خود را پیش رود.
وی اذعان داشت: کار اصلی مدیر حوزه این است که تمام ابزار را برای طلبه فراهم کند تا هرچه بهتر درس بخواند، اما به این معنا نیست که طلبه نباید درک درستی از جامعه نداشته باشد؛ شما باید تلاش کنید که علاوه بر پیشرفت علمی، طلبه نسبت به جامعه و شهر خودآگاهی داشته باشد.
امام خمینی (ره) حوزه را از انزوا خارج کرد
آیت‌الله اعرافی با بیان اینکه اگر امام خمینی(ره) از قم برنمی خاست حوزه رو به اضمحلال می‌رفت گفت: نگاه اجتماعی و دنیا شناسی بزرگان حوزه که در رأس آنها امام خمینی(ره) حضور داشت باعث شد حوزه مسیر انزوا و اضمحلال خارج شود.
وی با اشاره به اینکه علیرغم اینکه تمام تلاش ما این است که حوزه از شناخت محیط خود غافل نباشد، گفت: مدیریت در دنیای امروز یک نظریه است و باید دارای سامانه فکری و نگاه کلان باشد و غرق در کارهای روزمره نشود.
مدیر حوزه‌های علمیه بیان کرد: چرخه کارهای روزمره شما را له می‌کند، مگر اینکه پس از مدتی از سطح کوچه‌هایی که حرکت می‌کنید به بام رفته و فکر کنید که کجا می‌روید و نقاط ضعفتان چیست.
وی گفت: دو الگوی مدیریت داریم که در اولی مدیر مشغول به روزمره‌ها و برنامه‌ریزی‌های خرد است و الگوی دیگر اینکه به کلیات می‌پردازد و نگاه کلان دارد که هر دو غلط است.
آیت‌الله اعرافی با اشاره به اینکه مدیر کسی است که روزمره‌ها، مشکلات و موانع را بفهمد و حرکت روزمره و عادی او را از نگاه کلان باز ندارد، گفت: شرط کار مدیر این است که پس از مدتی، لحظاتی را برای نگاه کلی به برنامه‌های خود اختصاص دهد.
وی عنوان کرد: سومین الگوی مدیریت مطلوب این است که هم مسائل و برنامه‌های روزمره را مورد توجه قرار دهد و در عین حال از پرداختن به نگاه کلان و راهبردی بازنماند که مطلوب‌ترین الگوی مدیریتی است.
مدیر حوزه‌های علمیه استعدادیابی را یکی از مهم‌ترین وظایف مدیران مدارس علمیه دانست و گفت: مدیر قوی در یک مجموعه صدنفری، باید حتماً در فکر گزینش و تربیت یک یا چند نفر به سمت قله‌های بزرگ باشد.
وی با بیان اینکه در پذیرش ورودی حوزه‌های علمیه کیفیت بیش از کمیت مورد توجه قرار گیرد، گفت: باید معیار ارزیابی ورودی‌های حوزه ارتقا یابد و نباید تنها به دنبال کمیت باشیم.
آیت الله اعرافی بیان کرد: در کیفیت محوری باید آدم‌های نخبه و برجسته بیشتر مورد حمایت قرار گیرند، چراکه در تشویق سنجیده آدمی پرورش می‌یابد که به قله‌های بلند می‌رسد، ولی به این معنا نیست که عموم طلاب را ندید.
وی با اشاره به اینکه نظام مدیریتی در فضاهای علمی باید کاملاً بر اساس صف گرایی باشد، گفت: اصل حرکت در حوزه بر اساس مدرسه، کلاس درس و استاد است و کسانی که در استان‌ها و قم در ستاد هستند ابزار و عواملی هستند که برای حرکت اساتید و مدارس ریل‌گذاری می‌کنند.
منبع خبرگزاری حوزه
