حوزه/ حجت الاسلام والمسلمین رحیمی صادق گفت: هیچ تحولی در حوزه رخ نمی‌دهد، جز براساس تحقیق و پژوهش، یعنی اگر آموزشی هم بخواهد حاصل شود، بدون پژوهش ممکن نیست و حوزه با آموزش صرف، نمی‌تواند به تولیدات علمی دست پیدا کند.
حجت الاسلام والمسلمین محمدهادی رحیمی صادق در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری «حوزه» در تهران، با اشاره به برگزاری اختتامیه هشتمین جشنواره علمی پژوهشی علامه حلی(ره)، به تبیین چشم انداز فعالیت های پژوهشی حوزه علمیه تهران پرداخت و اظهار داشت: ابتدا از معاونین محترم پژوهش مدارس علمیه برادران و خواهران استان تهران و از مجموعه دوستان دبیرخانه جشنواره و پژوهشگرانی که در مسیر پیشرفت پژوهش در حوزه علمیه استان تهران تلاش می‌کنند تشکر می‌کنم.
وی با بیان این که «پژوهش» در علوم حوزوی جایگاه ویژه‌ای دارد، افزود: در کنار همه فعالیت‌های حوزوی، به نظرم دو چتر عام و گسترده وجود دارد: یک چتر، مباحث تهذیبی است؛ ما بر اساس متون دینی، به هیچ وجه، علم بدون تعهد، دانش بدون تقوا و معنویت را مفید و موثر نمی‌دانیم. مسأله رابطه علم و تهذیب، مسأله گسترده‌ای است که در جای خودش باید مفصلا بحث شود.
مدیر حوزه تهران ادامه داد: از سوی دیگر، چتر پژوهش در حوزه نیز بسیار مهم و گسترده است. ممکن است احساس شود که پژوهش، صرفا کانال خروجی حوزه است؛ یعنی ممکن است احساس بشود که ما اگر حوزه علمیه را به برکه‌ای برای بهره‌مندی جامعه به حساب آوریم، این برکه یک ورودی دارد که آموزش متکفل آن است و پژوهش و تبلیغ، خروجی آن هستند! گرچه بنده تا حدودی این تشبیه را نسبت به تبلیغ می‌توانم بپذیرم، اما پژوهش، این چنین نیست.
وی تصریح کرد: مسأله این است که همه محتوایی که امروز در قالب آموزش ارائه می‌شود، محصول مستقیم یا غیر مستقیم پژوهش‌های دینی و حوزوی هستند. همه تولیدات علمی حوزه، بر محور پژوهش ایجاد شده است؛ بنابراین، ما محتوای آموزش در حوزه را پژوهش محور می دانیم؛ یعنی اگر آموزش هم بخواهد حاصل شود، بدون پژوهش، ممکن نیست و حوزه برای تولیدات علمی خود، با آموزش صرف، نمی‌تواند به تولید دست پیدا کند.
استاد حوزه علمیه تهران اظهار داشت: از سوی دیگر، پژوهش سکوی پرتاب و صدور یافته‌های علمی حوزه به بیرون است. بنابراین، هم در محتوای آموزش، هم در سبک آموزش و هم تولید علم، قطعا نیازمند پژوهش هستیم.
حجت الاسلام والمسلمین رحیمی صادق گفت: پس از انقلاب اسلامی، در همه عرصه‌ها همچون اقتصاد، اخلاق، سیاست، فرهنگ و… حوزه باید به عنوان متولی پاسخ به مسائل و تولید دانش و معرفت، حضور پیدا کند و پاسخگوی نیازها باشد؛ اگر حوزه چنین کاری بخواهد انجام دهد، بدون پژوهش قطعا ممکن نیست.
مدیر حوزه تهران عنوان داشت: تهذیب و تربیت هم اگر بخواهد در حوزه به ثمر برسد، باید بر اساس پژوهش باشد. مبلّغ هم اگر بخواهد تبلیغ جامع، رسا و پاسخگوی نیازهای فکری و مسائل روز جامعه باشد، باید براساس پژوهش باشد. بنابراین می شود گفت هیچ تحولی در حوزه رخ نمی‌دهد، جز اینکه باید بر اساس تحقیق و پژوهش باشد.
وی افزود: بنابراین، پژوهش چنین جایگاهی در حوزه‌های علمیه دارد که واقعیت هم همین است. حوزه تهران، حوزه پایتخت و ام‌القرای جهان اسلام است و طبیعتا در چنین حوزه‌ای پژوهش باید جایگاه بسیار ویژه و استثنائی داشته باشد.
حجت الاسلام رحیمی صادق در پاسخ به این سوال که پیش‌نیازهای نیل به این چشم‌انداز و مجموعه برنامه‌ها و اقدامات مدیریتی حوزه تهران برای تأمین آن چیست؟، گفت: علیرغم تلاش‌های فراوانی که در این زمینه شده، همه مقدمات و زمینه‌ها برای تحقق و قرارگیری پژوهش در جایگاه واقعی خود فراهم نشده است. نه تنها در تهران، بلکه در حوزه‌های علمیه دیگر هم به این صورت نیست و ما باید تلاش کنیم به این نقطه برسیم و طبیعی است که حوزه تهران تلاش بیشتری باید انجام بدهد.
وی افزود: از مجموعه اقدامات مدیریتی که در این مسیر باید انجام داد، توجه به پژوهش و البته تهذیب، در مدارس علمیه است. یعنی مدیری را منصوب کنیم که نگاه و عملکرد او، نگاه و عملکرد پژوهشی و تهذیبی باشد. معاونین پژوهش و اساتیدی را مشعل هدایت و پرچم هدایت مدارس قرار دهیم که چنین نگاه و دغدغه‌ای در آنها وجود داشته باشد؛ آموزش‌های ضمن خدمت نیز از جمله راه‌کارهای بسیار مهمی است که در رشد مهارت‌ها و توانمندی‌ها موثر است.
مدیر حوزه علمیه تهران بیان داشت: این نکته مهمی است که جلسات آموزشی و کارگاه‌های مهارتی در حوزه را باید فعال کنیم؛ باید به سمتی حرکت کنیم که بخش عمده‌ای از آموزش‌های ما، آموزش‌های پژوهش محور باشد. اساتید معظم در مدارس علمیه، بالاخره هدایتگران صحنه علم و دانش در مدارس علمیه هستند.
وی تصریح کرد: از سوی دیگر، باید به ورودی‌های حوزه نیز توجه کرد. آزمون‌ها و شرایط ورودی حوزه نباید به گونه‌ای باشد که صرفا افرادی را جذب کند که از نظر فردی، واجد قوای حافظه قوی باشند؛ بلکه باید مسیر جذب به گونه‌ای مدیریت شود که تا جای ممکن و بدون کمترین خطا، طلاب دارای قدرت تحلیل بالا که گاه ممکن است حافظه قوی‌ای نداشته باشند نیز فرصت حضور در حوزه را از دست ندهند.
حجت الاسلام والمسلمین رحیمی صادق در پایان خاطرنشان کرد: اینها از جمله امور راهبردی است که اگر بر اجرای دقیق آنها تامل کنیم در دراز مدت قطعا اثر مطلوب خواهد گذاشت. امیدوارم خدای متعال، به همه دوستان که در سطح مدارس علمیه، دلسوزانه مشغول خدمت هستند، توفیقات بیش از پیش عنایت کند.
